De schaduwkant van leidinggeven

schaduwkantvanleiderschap

Herkennen en vermijden van hoogmoed, ontsporing en excessen

E. de Haan
Koninklijke Van Gorcum, Assen, 2014

Ondernemen en leidinggeven betekent vandaag de dag dat je je blootstelt aan razendsnelle ontwikkelingen en felle concurrentie. Er wordt ongelooflijk veel gevraagd van het topmanagement. Om je organisatie met succes te kunnen leiden, moet je je als topmanager en bestuurder kunnen verstaan met de meest uiteenlopende in- en externe gesprekspartners. Maar als de spanning en druk groter worden, loop je gevaar ‘door te schieten’ in dezelfde kwaliteiten waarmee je de top hebt bereikt. Die positieve eigenschappen kunnen dan omslaan in gedrag dat averechts uitpakt.

In ‘De schaduwkant van leiderschap’ wordt aan de hand van de praktijkervaringen van topmanagers en bestuurders in kaart gebracht wat er precies gebeurt wanneer managers gaan handelen vanuit de ‘schaduwkant’ van leiderschap. De auteurs laten zien hoe een goed inzicht in die dynamiek managers kan helpen om een vaste koers te blijven varen, met rechte rug in te spelen op torenhoge eisen en mentaal in balans te blijven.

Inhoudsopgave

Inleiding op De schaduwkant van leiderschap

Deel I: ‘Hoe leiders successen boeken’

1. De context maakt de leider
1.1 De managementomgeving van de 21e eeuw: geen plek voor twijfelaars
1.2 Organisaties zijn onherkenbaar veranderd
1.3 Door alle nieuwe eisen waaraan ze moeten voldoen, belanden topmanagers in een ‘achtbaan’ van hoogmoed en vernedering

2. Patronen van leiderschap
2.1 Wat is leiderschap en hoe herken je doeltreffend leiderschap?
2.2 Een relationele kijk op leiderschap
2.3 Relationeel leiderschap

3. De schaduw van leiderschap
3.1 Ken uw eigen schaduw
3.2 De relaties tussen je ‘schaduw’-kant en je ‘lichtere’ kant
3.3 Ontwikkeling van de schaduwkant van leiderschap in de loop van de tijd

4. Floreren als leider: doe het zelf
4.1 Jouw eigen verhaal als leider
4.2 Onderzoek uw drijfveren als leider
4.3 Onderzoek een belangrijke relatie in uw werkomgeving

Deel II: ‘Hoe leiders struikelen’

5. Wat beweegt de leider?
5.1 Effectiviteit op basis van onverbiddelijke aandacht
5.2 Excessief gedrag leidt tot kortzichtigheid en contraproductiviteit in relaties
5.3 Relationele doeltreffendheid komt onder druk te staan
5.4 Drie voorbeelden uit de praktijk
5.5 Een psychologische beschrijving van excessief gedrag enkortzichtigheid in relaties met anderen

6-9. Vier Hoofdstukken over de ‘doeners & durfals’
6. Antisociale patronen bij leiders
7. Passief-agressieve patronen bij leiders
8. Narcistische patronen bij leiders
9. Schizoïde patronen bij leiders

10-13. Vier Hoofdstukken over de ‘Strenge Denkers’
10. Obsessief-compulsieve patronen bij leiders
11. Borderline-patronen bij leiders
12. Paranoïde patronen bij leiders
13. Schizotypische patronen bij leiders

14-16. Drie Hoofdstukken over de ‘gevoelige zorgers’
14. Patronen van afhankelijkheid bij leiders
15. Theatrale patronen bij leiders
16. Ontwijkende patronen bij leiders

17. Neurotische patronen bij leiders
17.1 Neurotische reacties op stress
17.2 Het effect van deze patronen van ontsporend gedrag op de resultaten van leiders

18. Uw eigen persoonlijkheidspatronen en uw leidinggevende rol
18.1 Inventariseer uw kwaliteiten, kansen, risico’s en uitdagingen
18.2 Verken uw eigen neurotische patronen als leider
18.3 Verken uw eigen hoogmoed

Deel III: ‘Hoe leiders de excessen van leiderschap kunnen overwinnen’

19. Aantreden, aanblijven en vertrekken als leider
19.1 De leider treedt aan: een leidinggevende rol op je nemen
19.2 De leider blijft aan: aanhoudend succes in de leidinggevende rol
19.3 De leider vertrekt: de manieren om afscheid te nemen als leider en de valkuilen daarbij

20. Breng je leidinggevende patronen in evenwicht
20.1 De ervaring van complexiteit
20.2 Het risico op overmoed
20.3 De behoefte aan balans

21. Naar evenwicht in relatiepatronen in organisaties
21.1 Teamwork als spel van aangeven en voorzetten geven
21.2 Negatieve spiralen in organisaties
21.3 Positieve spiralen in organisaties

22. Evenwicht aanbrengen in de eigen organisatiepatronen: doe het zelf
22.1 Evalueer uw eigen sterke eigenschappen en ontsporingspatronen als leider
22.2 Evalueer uw vermogen om evenwicht te vinden in uw opstelling als leider
22.3 Verbeter de dynamiek in uw eigen team

Epiloog Historische modellen van leiderschap
1. De schaduwkoning – een Chinees model voor leiderschap
2. Democratie – een Atheens model voor leiderschap
3. Ubuntu – een Afrikaans model voor leiderschap

Conclusie

Bijlage A Vragenlijst Drijfveren voor Gedrag
Bijlage B Ashridge vragenlijst over veerkracht

Literatuur
Register

Dit boek is ook in het Engels gepubliceerd, bij Kogan Page in 2014.

Bestel dit boek